Pregled Prvi Preth Sled Poslednji
Naslov: Kome Bog poma"ze, niko mu nauditi ne mo"ze
Napomena: U Be"cu 1853., Vuk Stefanovi'c Karad"zi'c
Bio "covek i "zena, pa imali tri sina. Najmladji bio najlep"si i odve'c
dobar, pa su ga druga bra'ca dr"zala za budalu. Sva trojica ve'c dorastu za
"zenidbu, a otac ih ne "zeni ni jednoga, jer je bio siromah. Onda re"ce
najstariji k ocu: "Babo, ho'cu da me "zeni"s." A kad to "cuje srednji, re"ce i
on: "I mene, babo, i ja sam za "zenidbu." A kad "cuje i najmladji, i on
re"ce: "I mene, babo, i ja sam za "zenidbu." Sad se otac nadje u nevolji pa
se stane dogovarati sa svojom "zenom "sta 'ce raditi. Najposle se dogovore,
te otac dozove sinove preda se pa im re"ce: "Idite u kakvu varo"s te
zaslu"zite po maramu, pa koji donese najlep"su maramu, onoga 'cu "zeniti."
Po tom oni podju sva trojica zajedno, ali starija dvojica stanu putem
jednako ru"ziti najmladjega i smejati mu se, ia ga najposle oteraju od
sebe, te on udari drugim putem mole'ci se Bogu da mu da dobru sre'cu. I
tako idu'ci dodje na jednu vodu. Na onoj vodi s druge strane bio je veliki
grad i u gradu carski dvor. Car je od onoga grada bio vrlo zao i opak,
pa je umro pre vremena i u dvoru mu ostala jedinica k'ci. Onu su carsku
k'cer mnogi prosili, ali ko je god od prosilaca do"sao u dvor i onde
zano'cio, onaj vi"se nije "ziv osvanuo, jer se car bio povampirio pa
dolazio no'cu te davio. Kad najmladji brat dodje na onu vodu i stane hodati
pokraj nje misle'ci kako bi pre"sao na onu stranu, ugleda ga kroz pend"zer
careva k'ci, pa zapovedi momcima te ga prevezu i dovedu preda nju. On kad
izidje pred carsku k'cer, malo se zbuni i popla"si; ali careva k'ci kako ga
vidi, zagleda se u njega pa ga zapita otkuda je i kuda je naumio; a on
joj ka"ze otkuda je i pripovedi joj sve po redu kako ima jo"s dva brata i
kako sva trojica ho'ce da se "zene, a otac im siromah, pa im rekao da
donese svaki po jednu maramu ku'ci pa koji donese najlep"su da 'ce onoga
"zeniti. Kad to "cuje careva k'ci, rekne mu: "Ti 'ce"s ve"ceras ovde ostati
kod mene i no'citi, pak 'cemo u jutru gledati za maramu." Kad bude pred
no'c, nahrani ga lepo i napoji, pa ga odvede u jednu sobu svu zelenu, i
re"ce mu: "Nemoj da se pla"si"s, tu 'ce no'cas dolaziti i lupati oko tebe da
te pla"se, ali ti se ne boj." On kao prostak nije mogao ni zaspati od
"cuda, nego se jednako "cudio gde je do"sao, kad ali oko pono'ci stane lupa
po sobi i vika: "Ovaj je do"sao da primi carstvo; ovome ne mo"zemo ni"sta
u"ciniti." On se Bogu molio jednako i tako ta no'c prodje i on ostane "ziv i
zdrav. Kad zora zabeli, on ustane pa sedne. Svi su u dvoru mislili da 'ce
ga izvu'ci mrtva iz sobe kao i druge prosioce. Kad careva k'ci po"slje
jednoga od dvorana da vidi jeli on "ziv, i ako je "ziv, da ga dovede preda
nju, dvoranin se za"cudi kad ga nadje u sobi gde sedi "ziv i zdrav, pa mu
onda re"ce: "Hajde, zove te na"sa carica." Kad on izidje preda nju, i ona se
sama za"cudi kako je ostao "ziv, pa mu da doru"cak, i po"sto doru"ckuje, da
mu u hartiji zavijenu svilenu maramu, zlatom vezenu, pa mu rekne: "Evo
nosi svome ocu, i ako ti jo"s "sto ka"ze, opet dodji ovamo k meni." On joj
zahvali na marami i na konaku, pa podje ku'ci; kad tamo, a to ve'c do"sla i
druga dva brata. Onda oni izvade svaki svoju maramu: njihove bile
kojekakve, a kad on svoju izvadi, svi se za"cude, pa ona dva brata sko"ce
na njega: "Otkuda tebi to? Ti si to negde ukrao." Najposle otac da bi ih
umirio, re"ce im: "\Znate li "sta? Idite jo"s jedan put u svet, pa koji
donese lanac da se devet puta obavije oko na"se ku'ce, onoga 'cu "zeniti."
Tako se bra'ca umire i starija dvojica otidu kuda su znali, a najmladji
upravo k carevoj k'ceri, pa kad izidje preda nju, ona ga zapita: ""Sta ti je
sad otac kazao?" A on joj odgovori: "Kazao da donesem lanac koji se mo"ze
obaviti devet puta oko na"se ku'ce." Ona ga opet lepo nahrani i napoji pa
ga uvede u "zutu sobu i re"ce mu: "Ne boj se ni"sta, opet 'ce dolaziti no'cas
da te pla"se; a ujutru 'cemo gledati za lanac." Tako su i onu no'c dolazile
aveti i pravile stravu kojekakvu oko njega, ali on ostane zdrav i "ziv.
Kad bude ujutru, opet dodje dvoranin po njega, i odvede ga pred caricu.
Ona mu opet da doru"cak, i po"sto doru"ckuje, da mu malu kutijicu i re"ce
mu: "Evo nosi ocu, ali ni po "sto ne otvaraj dok ne dodje"s ku'ci, pa ako ti
otac jo"s "sto ka"ze, a ti opet dodji ovamo." On joj lepo zahvali, pa podje
ku'ci i nadje bra'cu kod ku'ce. Starija bra'ca donela po lanac koji se nije
mogao ni jedan put omotati oko ku'ce; onda najmladji da ocu kutiju, a kad
je otac otvori i izvadi iz nje zlatan lanac, oni se svi udive, pa starija
bra'ca sko"ce nanj, gotovo da ga ubiju: "Ti 'ce"s na"su ku'cu oboriti, ti si to
negde ukrao." Otac ih stane opet umirivati i ti"skati, pa im najposle
re"ce: "Idite, dovedite svaki devojku pa 'cu vas svu trojicu o"zeniti."
Onda starija bra'ca otidu kuda su znali, a najmladji upravo k carevoj
devojci, pa joj ka"ze "sta im je otac sad kazao. Carica mu na to rekne:
"\Sad treba jo"s u jednoj sobi da preno'ci"s, pa 'cemo onda i za to gledati."
Po"sto ga opet nahrani i napoji, odvede ga u crvenu sobu da preno'ci. Onde
je onu no'c jo"s ve'cu stravu pretrpeo nego predja"snje obe no'ci: tu je bila
stra"sna lupa, vika, zveka lanaca i stra"sni glasovi: "Taj ho'ce moje
carstvo da primi!" vukli su s njega i haljine, ali se njega nisu smeli
taknuti, a on se jednako Bogu molio, i Bog ga sa"cuva zdrava i onu no'c.
Ujutru kad ga izvedu "ziva i zdrava pred carevu k'cer, ona odmah dovede
berbere te ga obriju i umiju, pa onda iznese gosposke haljine te ga
preobuku, pa sedne s njim na ko"cije i otide u crkvu te se s njime ven"ca.
Posle toga ostanu u njezinu dvoru jo"s tri dana u veselju, pa onda podju k
ocu njegovome, i udese te no'cu dodju u njegovo selo. Kad dodju pred ku'cu,
"cuju viku i vide da je veselje: "zene se ona dva brata; onda on povi"ce
ispred ku'ce: "O doma'cine!" Kad otac to "cuje, on istr"ci pred ku'cu i
za"cudi se kad vidi takove goste pred svojom ku'com. Onda ga sin zapita:
"Mo"zemo li no'citi ovde?" A otac mu odgovori: "Drage volje, ali imamo
veselje u ku'ci, a nemamo mnogo soba, pa 'ce vam prosti ljudi zaglu"sati i
vikom dosadjivati." Na to on odgovori: "Ni"sta za to; ja sam to rad, nisam
nikad "cuo; a i moja "zena jo"s vi"se je rada." I tako udju unutra u jednu
sobu, a u drugoj veselje. Kad udju u sobu i nameste se, pokloni im se mati
njegova kao gospodi, a oni joj reku: "Blago tebi kad ima"s dva veselja u
jedan put!" A ona im odgovori: "E moja gospodo! jedno mi je veselje, a
drugo "zalost: imala sam jo"s jednoga sina pa oti"sao u svet i propao, Bog
zna kako je i gde je." Posle malo izadje on na polje, pa preko onoga
gosposkoga odela obu"ce svoje stare siroma"ske haljine i poklopi se "se"sirom
pa udje u onu sobu gde je bilo veselje i stane za vrata. Kad ga vide
bra'ca, povi"cu na oca i mater: "Kamo te se da vidite svoga hvaljenog sina
"sto ide i krade koje"sta!" Kad ga otac opazi, re"ce mu: "Nesre'co, gde si
bio do sad? kamo tebi devojka?" A mati opet stane naricati: "Kuku mene
kukavici, za "sto me tako ubija"s!" Kad on to vidi i "cuje, re"ce im:
"Nemojte me tako huliti; dobro 'ce biti, ako Bog da", pa onda zbaci sa
sebe siroma"ske haljine i ostane u onima gosposkima; a oni kad to vide,
bra'ca se upropaste i popla"se i stanu ga moliti da im oprosti, a otac ga
i mati zagrle i stanu ga ljubiti. Sad se nanovo u"cini veselje za nekoliko
dana. Posle najmladji sin odvede oca i mater sa sobom, a bra'ci svojoj
dade spahiluke, te su od ono doba gosposki "ziveli.
|
|